Czy zamknięty fundusz inwestycyjny jest lepszy od otwartego?

Gdy mówimy o funduszach inwestycyjnych zwykle mamy na myśli fundusze otwarte (FIO), czyli takie, których jednostki uczestnictwa możemy dowolnie kupować i sprzedawać po codziennie aktualizowanych cenach (podawanych przez zarządzających funduszami). Wszystkie fundusze podawane w zestawieniach takich jak to, są funduszami otwartymi. W takim razie czym są fundusze zamknięte (FIZ) i czy pozwalają uzyskać większy zysk niż FIO?


Fundusz zamknięty jest tworzony jako fundusz z odgórnie określonym kapitałem. Dlatego nie ma możliwości nabywania jednostek uczestnictwa takiego funduszu bezpośrednio od zarządzających. Akcjonariuszem można zostać nabywając certyfikaty emitowane przez fundusz. Oczywiście liczba certyfikatów jest stała (gdyż cały kapitał też jest stały).

Najłatwiej taki fundusz wyobrazić sobie jako spółkę giełdową emitującą akcje. Gdy spółka wchodzi na giełdę, przeprowadza emisję pierwotną. Dokładnie tak samo robi FIZ. Jeśli nie kupiliśmy certyfikatów uczestnictwa w czasie debiutu, to nic straconego, gdyż wszystkie liczące się FIZ udostępniają swoje certyfikaty do obrotu giełdowego, a więc można nimi handlować tak samo jak zwykłymi akcjami spółek.

FIZ zwykle jest tworzony na z góry określony czas kilku lat. Po upływie tego czasu zarządzający funduszem umarza wszystkie certyfikaty, oddają tym samym zamrożone w nich pieniądze.

Fundusze zamknięte (w odróżnieniu od otwartych) są wyceniane niezależnie przez 2 organy. Jednym jest sam zarządzający. Ma on obowiązek prezentować godziwą wycenę przynajmniej raz na kwartał. Taką wycenę można znaleźć na stronie internetowej zarządzającego. Np. wycenę FIZ Arka Nieruchomości można znaleźć tutaj. Drugim organem jest sama giełda, gdzie wycena jest ustalana przez popyt i podaż na certyfikaty.

Dzięki takim podwójnym wycenom mamy możliwość szukania rozbieżności w wycenie rzeczywistych aktywów i wycenie giełdowej, wywołanych przez emocje i nieracjonalność rynku. 


Teoretycznie FIZ ma lepsze predyspozycje do zarabiania niż FIO, z powodu z góry określonego kapitału i czasu trwania. Zarządzający funduszami otwartymi nie mają możliwości kontrolować wpływów i wypływów do i ze swojej kasy. Oznacza to, że jeśli aktualnie nie ma żadnych okazji inwestycyjnych, a fundusz otwarty dostaje zastrzyk gotówki (dużo ludzi kupuje jednostki) to zarządzający i tak musi coś kupić. Tak samo jest w drugą stronę. Jeśli akcje tanieją i stwarzają okazje do kupna, ale tłum inwestorów boi się i sprzedaje jednostki uczestnictwa, to fundusz musi sprzedać swoje inwestycje, aby wypłacić gotówkę przestraszonym inwestorom.


Te problemy nie dotyczą funduszy zamkniętych.


Określony czas życia FIZ pozwala im też na inwestycje w aktywa, na które FIO nie mogą sobie pozwolić, jak grunty czy nieruchomości. Zarządzający FIZ z góry określają, że np. pierwsze 2 lata poświęca na kupowanie nieruchomości, kolejne 4 lata na wynajem i remonty, a ostatnie 2 lata na sprzedaż.


Takie planowanie nie jest możliwe w przypadku funduszy bez określonego czasu życia.

Jak widać FIZ ma zarówno zalety (lepsze predyspozycje do zarabiania) jak i wady (wycena tylko raz na kwartał).


Co powinniśmy zrobić jeśli zdecydujemy się na inwestycję w FIZ?
Na początek dobrze zorientować się jakie fundusze są dostępne. Na szczęście lub niestety funduszy zamkniętych jest znacznie mniej niż otwartych. Poniższa tabela pokazuje zostawienie kilku według mnie najlepszych (oczywiście jest ich znacznie więcej, więc jeśli zainteresuje Cię temat FIZ, zachęcam do własnych poszukiwań).

W tematyce FIZ (podobnie jak FIO) bez wątpienia przodują fundusze Arki. Nie chodzi mi tu o same wyniki, gdyż FIZ przez to, że są tworzone na czas określony nie mają zbyt wielu danych historycznych, ale o stronę marketingową i informacyjną. Na swojej stronie, po kilku kliknięciach wiemy o funduszu niemal wszystko. Historyczne wyceny, strategię funduszu, zasady działania, a nawet konkretne budynki w które zainwestowali.

Oczywiście sama dostępność informacji nie świadczy o tym, że będą mieli najlepsze wyniki, ale od konkurencji odstraszył mnie trochę fakt, że informacji potrzebnych do zestawienia niejednokrotnie musiałem szukać na forach internetowych lub innych zewnętrznych stronach.

Wracając do tematu.

• W tabelce widzimy nazwę giełdową każdego funduszu.
  
• Następnie widzimy 2 wyceny. Tak jak wcześniej mówiłem. Pierwsza jest wyceną aktywów dokonywaną przez emitenta, a druga to cena certyfikatów na giełdzie.
  
• Dyskonto to różnica procentowa pomiędzy wycenami.
  
• Czas do zakończenia, to liczba lat, które pozostały do umorzenia jednostek. (Niektóre fundusze zezwalają na cykliczne umarzanie certyfikatów np. raz na kwartał).
  

 Poza standardową metodą inwestowania, FIZ umożliwia inwestowanie w oparciu o dyskonto. Wynika to z faktu, że w momencie umarzania certyfikatów, cena emitenta i giełdowa się zrównają, a więc jeśli np. liczymy na hossę na rynku nieruchomości, a fundusz Arki wygasający za 2,5 roku jest na giełdzie notowany ponad 20% poniżej swojej wyceny, to istnieją aż 2 powody do wzrostu.

Potęgę dyskonta widać na wykresie historycznym:

Gdy niebieska linia jest ponad czerwoną, oznacza to, że tłum liczy na hossę. (Ludzie są gotowi zapłacić więcej niż to konieczne, tylko jeśli myślą, że cena będzie dalej rosnąć). Na początku 2009 roku dyskonto wynosiło aż 80%, co oznacza, że ludzi liczyli na OGROMNĄ bessę. Dzięki temu nawet to, że bessa nieruchomościowa się pojawiła (wycena emitenta od tego czasu spada), to była na tyle słaba, że cena giełdowa, wzrosła o kilkanaście %.

Kolejnym sposobem szukania okazji jest porównywanie funduszy akcyjnych z indeksami giełdowymi i wycenami emitenta:

Na początek spójrzmy tylko na linie niebieską i czerwoną. Widać, że wycena emitenta naśladuje ruchy cen indeksu giełdowego. Oczywiście ruchy są bardzo wolne, gdyż wycena dokonywana jest tylko 4 razy w roku, ale daje nam to informację, że fundusz potrafi z grubsza naśladować ruchy giełdy.

Teraz spójrzmy na wycenę giełdową. Przez to że fundusz debiutował w nieciekawym czasie, jego wycena spadła niewspółmiernie nisko, w porównaniu z indeksami.
Dzięki temu możemy aktualnie kupić certyfikaty uczestnictwa z niemal 50% dyskontem. Jeśli przez kolejne 7,5 roku fundusz nadal będzie naśladował ruchy WIG20 to nawet jeśli przez ten czas giełda nie ruszy się z miejsca nasz zysk wyniesie ok. 100%, a pomimo aktualnych trendów istniej bardzo duża szansa, że za 7,5 roku indeksy będą wyżej niż teraz co dodatkowo spotęguje zysk.